مضرات برنج تراریخته چیست

یکی از روش‌های نوینی که برای به‌عمل آوردن محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار می‌گیرد، تراریخته است. در سال‌های اخیر بسیاری از کشاورزان به این روش تمایل پیدا کرده‌اند و همزمان با این موضوع، اخبار و صحبت‌های مختلفی نیز در رابطه با مضرات محصولات تراریخته منتشر شده‌اند. با توجه به این که برنج نیز یکی از غلاتی محسوب می‌شود که می‌توان آن را به روش تراریخته عمل آورد، تصمیم گرفتیم تا در این مطلب به مضرات برنج تراریخته پرداخته و این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.

تراریخته چیست؟

به محصولاتی که ساختار ژنتیکی آن‌ها مهندسی شده و تعدادی از ویژگی‌ها به آن‌ها اضافه و یا کم شده‌اند، تراریخته می‌گویند. اضافه یا کم شدن این ویژگی‌ها ممکن است که هیچ‌وقت در طبیعت رخ نداده و به همین خاطر، بسیاری از افراد با دستکاری ژنتیکی محصولات و تولید خوراکی‌های تراریخته مخالف هستند.

تراریخته اولین بار در سال ۱۹۷۳ میلادی انجام شد و امروزه کاربردهای فراوانی در علم پزشکی و زیست‌شناسی دارد. تا حدی که تعدادی از داروها مانند انسولین نیز توسط این فناوری تولید می‌شوند. ایده‌ی استفاده از تراریخته در کشاورزی هنگامی به ذهن دانشمندان رسید که مشخص شد ظرفیت زمین‌های کشاورزی برای تامین غذای مردم جهان کافی نیستند و باید کاری کرد تا محصولات بیشتری در متراژ مشخصی از زمین بتوانند رشد کنند. به همین خاطر، دانشمندان تلاش کردند تا با انجام فرآیندهای ژنتیکی، ویژگی‌هایی مانند مقاومت در برابر آفات، مقاومت در برابر شرایط نامساعد، جذب بیشتر مواد مغذی و… را تقویت کنند تا محصولاتی بیشتر و باکیفیت‌تر تولید شوند.

تولید برنج تراریخته

برای تولید برنج تراریخته، از نوعی پروتئین به نام Cry1Ab استفاده می‌شود که به مقاومت در برابر آفات و حشرات کمک بسیار بالایی می‌کند. تأثیرگذاری این پروتئین به‌نحوی است که دیگر نیازی به استفاده از سموم مختلف نبوده و طبیعتا این امر باعث می‌شود که کشاورز سود بیشتری را به دست آورد.

شاید برایتان جالب باشد که در هیچ جای دنیا تاکنون برنج تراریخته به‌صورت صنعتی کشت نشده است اما متاسفانه در کشورمان ایران، با وجود اخطارها و هشدارهای زیاد در مورد محصولات تراریخته، این نوع برنج به‌صورت صنعتی کشت شده و معمولا هم با نام برنج پرمحصول شناخته می‌شود. برآوردها نشان می‌دهند که حدود ۵۰ تا ۱۰۰ هزار هکتار از زمین‌های کشاورزی ایران، تحت کشت برنج تراریخته هستند.

مضرات برنج تراریخته

متاسفانه یکی از مشکلاتی که در رابطه با محصولات تراریخته به‌خصوص برنج وجود دارد، این است که تشخیص دادن مضرات آن‌ها گاها تا چندین دهه نیز به‌طول انجامیده و نمی‌توان تمامی مضرات و مشکلات را در زمانی کوتاه تشخیص داد. طبق تحقیقات و نظرات دانشمندان مهم‌ترین مضرات احتمالی برنج تراریخته عبارت‌اند از:

احتمال ایجاد مشکلات گوارشی

ژن‌هایی که در تولید برنج تراریخته مورد استفاده قرار می‌گیرند، می‌توانند به‌صورت فعال وارد دستگاه گوارش شده و پس از ترکیب با ژن‌های اصلی بدن انسان، مشکلات گوارشی را در پی داشته باشند. بسیاری از دانشمندان معتقد هستند که برنج تراریخته می‌تواند به میزان زیادی احتمال ابتلا به سرطان‌های دستگاه گوارشی را افزایش دهد.

تهدید نژادهای دیگر برنج

ژن‌هایی که در برنج‌های تراریخته وجود دارند، می‌توانند به سایر نژادهای برنج نیز منتقل شوند. به همین خاطر، همواره این احتمال وجود دارد که نژادهای دیگر نیز دچار تغییر شده و کشاورزی یک منطقه به‌طور کلی مورد تهدید واقع شود.

آسیب به حیوانات

حیوانات زیادی معمولا از محصولات کشاورزی تغذیه می‌کنند و هنگامی که این محصولات دارای تغییر ژنتیکی شده باشند، این قابلیت را دارند که ژنتیک حیوانات را نیز دچار تغییر کرده و عواقبی خطرناک را برای ایشان به‌بار آورند. با توجه به این که این عواقب می‌توانند کل اکوسیستم را تحت تاثیر قرار دهند، برای جوامع انسانی نیز تهدیدی بزرگ به‌شمار می‌آیند.

تضعیف خاک

با توجه به این که برنج‌های تراریخته مواد مغذی زیادی را جذب می‌کنند، به‌مرور باعث تضعیف خاک شده که این امر می‌تواند مشکلات فراوانی را در پی داشته باشد. برای مثال، کمبود مواد مغذی در خاک سبب می‌شود تا علف‌های هرز به‌مرور قدرت بیشتری پیدا کنند و به معضلی بزرگ برای کشاورز تبدیل شوند.

نظر سازمان بهداشت جهانی درباره برنج تراریخته

سازمان بهداشت جهانی یا همان WHO، اصولی را برای عرضه هرگونه از محصولات تراریخته به بازار تعیین کرده است. این اصول به‌صورت زیر هستند:

عدم ایجاد حساسیت

محصول تراریخته‌ای که به بازار عرضه می‌شود نباید هیچگونه حساسیتی را ایجاد کند.

عدم قابلیت انتقال ژن به دستگاه گوارشی

ژن‌هایی که استفاده می‌شوند نباید این توانایی را داشته باشند که به دستگاه گوارشی وارد شوند.

عدم ترکیب با گونه‌های طبیعی

کشاورزان همواره باید با داشتن استراتژی‌های اصولی، از ترکیب گونه‌های تراریخته با گونه‌های طبیعی جلوگیری به‌عمل بیاورند.

دلیل مخالفت با برنج تراریخته با وجود آزمایش‌های فراوان چیست؟

شاید این سوال برای شما نیز پیش آمده باشد که چرا با وجود بررسی برنج از جوانب مختلف و اطمینان حاصل کردن از سلامت آن و همچنین نظارت سازمان بهداشت جهانی روی این موضوع، هنوز هم بسیاری از کارشناسان با برنج تراریخته مخالف هستند؟ در واقع دلیل این امر به‌خاطر طولانی مدت بودن آزمایش‌های ژنتیکی است. همان‌طور که قبل‌تر نیز گفته شد، گرچه تاکنون دلایل قدرتمندی در رابطه با مضر بودن برنج تراریخته ارائه نشده‌اند، اما در موازات همین موضوع، دلایل خوبی نیز برای اثبات سالم بودن این نوع برنج بیان نشده‌اند.

سخن آخر

برنج عنبر بو بانوی بختیاری و برنج عنبر بو فوق اعلا شوشتر از جمله بهترین برنج های عنبربو می باشند.

در این مطلب سعی کردیم تا علاوه بر آشنا کردن شما با محصولات تراریخته، نکاتی کلیدی را در رابطه با برنج تراریخته و مضرات آن ارائه دهیم. پیشنهاد می‌کنیم که تا زمان اثبات صددرصدی سالم بودن برنج‌های تراریخته، تا حد امکان از مصرف آن‌ها خودداری نمایید. استفاده از برنج‌های طبیعی بهترین گزینه ممکن برای پخت‌وپز هستند و هیچگونه آسیبی به سلامت شما وارد نخواهند کرد. البته در نظر داشته باشید که روش تراریخته نیز روشی علمی بوده و در راستای پیشرفت کشاورزی ارائه شده است؛ اما تا وقتی که کارشناسان به اطمینان خوبی در مورد آن نرسیده باشند، مصرف این نوع برنج توصیه نمی‌شود.