برنج چه نوع گیاهی است ؟ 

گیاه برنج تنها گیاه غلاتی می باشد که برای رشد ، در هر دو خاک غیر سیلابی و سیلابی سازگار است .
برنج یک گیاه یک ساله با برگ های صاف و کشیده ، ساقه های توخالی و بند بند با خوشه گل انتهایی است که در شرایط مطلوب ، رشد گیاه برنح ممکن است بیش از یک ساال نیز طول بکشد .
گیاه برنج ، تک لپه ای ، با برگ های کشیده ، رگبرگ های موازی و ریشه ی افشان می باشد .

در این بخش از مقاله برنجکار به  معرفی بخش های فیزیکی گیاه برنج که گیاه شناسان آن را مورفولوژی گیاهی می نامند ، خواهیم پرداخت .

بخش های فیزیکی گیاه برنج یا موذفولوژی چیست ؟

مورفولوژی یک کلمه ی یونانی است که این اصطلاح از دو بخش(morph) به معنی شکل یا فرم و ( ology ) که به معنی مطالعه ی چیزی است ، ساخته شده است

مورفولوژی گیاه که به آن فیتومورفولوژی نیز می گویند ، یک اصلاح کلی برای مطالعه ی فرم بدنی و ساختار گیاهان است .

اجزای گیاه برنح :

اجزای گیاه برنج به صورت زیر تقسیم بندی می شود :

اندام های رویشی برنج

• برگ
• ساقه
• ریشه

 اندام های زایشی برنج

• سنبلچه
• خوشه

 دانه ی برنج

مشخصات گیاه برنج :

ساقه ی برنح استوانه ای و راست  و به جز در قسمتی که گره وجود دارد ، ساقه ی برنج تو خالی است . برنج علاوه بر ساقه ی اصلی خود ، ۴ تا ۵ ساقه ی فرعی نیز دارد که ارتفاع ساقه ی برنج به ۶۰ تا ۲۰۰ سانتی متر می رسد . و همچنین برگ های برنج در دو طرف ساقه ، در دو ردیف به صورت متناوب قرار گرفته اند . برگ برنج دارای پهنک ، زبانک ، غلاف و گوشوارک است .
همچنین گیاه برنج همانند گندم ، دارای گل آذین خوشه ای می باشد که دانه ی های برنج در آن قرار گرفته می گیرد.
برخلاف سنبلچه های ذرت و گندم و جو که به صورت فشرده و نزدیک به هم هستند ، سنبلچه های برنج به صورت غیر فشرده روی محور های فرعی و اصلی گل آذین قرار می گیرند . میوه ی برنح دارای غلاف سفید رنگ ، قرمز ، قهوه ای ، کهربانی یا بنفش است که میوه ی برنج را به همراه غلاف آن ، شلتوک می نامند . برای اینکه این برنج را به برنج قابل استفاده تبدیل کنند ، باید شلتوک را پوست بکنند ، یعنی غلاف را از دانه ی برنج جدا نمایند .

کشت برنج :

برنج ، پس از گندم ، دومین غلات مهم دنیا به حساب می آید و بر اساس شواهد به دست آمده، کشت برنج تقریبا ۴۰۰۰ سال قبل از میلاد در کشور های چین و هند متداول بوده است.
بیش از نصف محصول برنج ، در کشور های چین و هند تولید می شود و همچنین حدود ۹۰ درصد تولید برنح متعلق به کشور های خاور دور می باشد . به طور کلی ، کشور های گرمسیری و نیمه گرمسیری برمه ، فیلیپین ، اندونزی ، آمریکا ، مصر ، چین ، تایلند ، ایتالیا ، ویتنام ، کوبا ، برزیل ، استرالیا و مکزیک از تولید کنندگان برنج به شمار می آیند .

کشت برنج در ایران :

کشت برنح در نواحی شمالی ایران به ویژه در رودسر و استان خوزستان تاریخچه ی طولانی ای دارد و بر اساس شواهد بدست آمده ، کشت برنج در این ناحیه ، در زمان هخامنشیان و قرنها پیش از میلاد مسیح رواج داشته است . البته با توجه به رشد روز افزون جمعیت ایران ، از آنجایی که تولید داخلی برنح دیگر نمی تواند پاسخگوی نیاز مردم باشد ، مقادیر قابل توجهی از برنج از خارج از ایران وارد می شود .

انواع برنح :

برنج های یک ساله در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی قادر هستند که پس از برداشت محصول اول ، و حتی محصول دوم رشد مجدد خود را آغاز کنند و حتی تا چند سری می توانند محصول تولید کنند . برنج های وحشی یک ساله در باتلاق های غیر دائمی کم عمق و در نقاط مرتفع رشد می کنند و این برنج ها کلا در برابر کم آبی مقاوم هستند . اما برنج های وحشی چند ساله اغلب در باتلاق های دائمی و مناطق پست کشت می شوند .

شرایط مناسب برای کشت برنج :

دما :

دمای مناسب برای رشد برنج بین ۲۰ تا ۳۷ درجه سانتی گراد می باشد و در صورت آبیاری مزرعه با آب سرد و پایین بودن دما در اوایل فصل زراعی ، سبب به تاخیر افتادن رسیدن دانه های برنح می شود . از طرفی بالا بودن دما نیز سبب کاهش وزن دانه ها و کاهش تعداد سنبلچه های بارور برنج می شود .

نور :

یکی از عوامل موثر در رشد گیاه ، نور می باشد که در اوایل فصل زراعی ، شدت نور می تواند عامل محدود کننده ای برای رشد برنج به حساب آید اما با نزدیک شدن برنج به فصل زراعی، رقابت برای جذب نور بین بوته های برنج افزایش می یابد .

رطوبت :

میزان رطوبت مناسب برای گلدهی گیاه برنح بین ۷۰ تا ۸۰ درصد می باشد و در صورتی که رطوبت به کمتر از ۴۰ درصد برسد ، می تواند عامل بازدارنده ای برای گلدهی گیاه برنج باشد. همچنین ریزش باران و تگرگ و وزش باد در زمان گلدهی گیاه برنج زیانبار می باشد و بارندگی در زمان برداشت برنج می تواند خشک شدن محصول را به تاخیر بیندازد . برنج گیاهی آب دوست به شمار می رود اما آبزی نیست .

آب :

برنج نسبت به سایر غلات به آب بیشتری نیاز دارد ، به طوری که ۸۰ درصد آب مورد نیاز برنج تولید شده در جهان به ویژه در نقاط استوایی از آب باران تامین می شوند و ۲۰ درصد باقی مانده را از آب چاه و آب رودخانه تامین می کنند .

خاک:

خاک رس با لایه ی غیر قابل نفوذ در عمق ۵۰ تا ۱۵۰ سانتی متری به همراه مقدار زیادی از مواد آلی ، مناسب ترین خاک برای کشت برنج می باشد .برای بالا بردن باردهی و میزان کیفیت برنج از کود مناسب برنج استفاده می شود .